20 maart 2009
NRC:
Bonus en bank horen niet thuis in één zin, zei minister Bos van Financiën.
Buiten de geldwereld is limitering van bonussen niet in zicht. Wie presteert het best?
Door onze redacteur Menno Tamminga
Amsterdam, 20 maart. De minister voelt zich machteloos. Kamerleden zijn kwaad. De bonussen in de financiële wereld zijn schietschijf. In Nederland (ING) en in de Verenigde Staten (verzekeraar AIG). Maar hoe zit het met de bonussen voor het topkader in het ‘gewone’ bedrijfsleven?
Paul Polman, de nieuwe topman van voedings- en wasmiddelenconcern Unilever, kreeg vorig jaar na zijn eerste drie maanden een bonus van 438.000 euro. Bonussen zijn bij Unilever gekoppeld aan prestaties. Maar deze niet. Deze bonus hadden Unilever en Polman al afgesproken in hun arbeidsovereenkomst van 29 augustus 2008. „Over 2008 zal een pro rata bonus over de gewerkte maanden worden toegekend”, zegt het contract, dat is gedeponeerd bij de Amerikaanse beurscommissie.
Polman kreeg ook 970.000 euro tekengeld plus een aandelenpakket met een huidige waarde van 1,8 miljoen. Dat is ruim vier maal de waarde van het pakket voor de nieuwe financiële man in het ING-bestuur, Patrick Flynn.
De top van banken en verzekeraars heeft als voorwaarde voor staatsteun zijn bonussen over 2008 geschrapt. Ook bonussen voor mindere goden die aan prestaties of resultaten zijn gekoppeld, gelden nu als bedenkelijk. „Bonus en bank in één zin, dat bekt niet echt lekker”, zei minister van Financiën Wouter Bos twee weken geleden toen ING 300 miljoen euro aan zijn personeel bleek te hebben betaald.
Staatssteun? Verzekeraar Delta Lloyd kreeg het niet. Topman Niek Hoek kreeg wel opties uitgekeerd à 917.800 euro.
Buiten de financiële wereld is na de kredietcrisis nog weinig veranderd. Uitzondering is postbedrijf TNT, dat de bonus voor topman Peter Bakker heeft gelimiteerd op 460.000 euro, 21 procent minder dan hij over 2008 kreeg.
Elders kunnen de behaalde en behaalbare bonussen verder stijgen. Dat gebeurt onder invloed van twee trends. De eerste is de stijging van de vaste salarissen. De contante bonussen zijn een percentage van het vaste salaris: hogere salarissen geven bij gelijkblijvende prestaties hogere bonussen.
Het vaste salaris van topman Feike Sijbesma van chemieconcern DSM steeg vorig jaar met 13 procent tot 766.000 euro. Directievoorzitter René van der Bruggen (594.000 euro) van technisch dienstverlener Imtech kreeg er 10 procent bij, zijn financiële collega 7 procent. Bestuurders van Philips kregen er bijna 8 procent bij, behalve bestuursvoorzitter Gerard Kleisterlee (1.100.000 euro) die 0,1 procent extra kreeg. Shell-topman Jeroen van der Veer (2.000.000 euro) kreeg 8 procent erbij, het hoogste percentage in de Shell-top. Topman Hans Wijers (760.000 euro) van verf- en chemiebedrijf Akzo Nobel kreeg 7,7 procent extra, zijn collega’s 13 procent. De top van uitzendbureau Randstad kreeg 5 procent erbij.
Voor 2009 hebben de meeste bedrijven de vaste salarissen bevroren. Loonmatiging móet dit jaar, maar geldt meestal niet voor contante bonussen en bonussen die in aandelen worden uitbetaald. En juist die zijn het meest lucratief.
Beleggers beginnen zich te roeren. Tot nu toe achter de schermen. Maar volgende week zijn de aandeelhoudersvergaderingen van grote ondernemingen als Philips, chipmachinefabrikant ASML en DSM. De afgelopen weken hebben Randstad en DSM hun voorgestelde bonusverhogingen van de agenda van de aandeelhoudersvergadering gehaald.
De tweede trend die de betalingen opdrijft is de verhoging van het percentage van het (verhoogde) salaris dat als bonus kan worden uitgekeerd.
De contante bonus is meestal gekoppeld aan de winst en de persoonlijke prestaties. De bonussen in aandelen zijn gekoppeld aan de prestaties tegenover een groepje concurrenten, meestal over een periode van drie of vijf jaar.
ASML heeft de percentages voor de contante bonus vorig jaar verhoogd. Wolters Kluwer het jaar daarvoor. Philips verhoogt dit jaar het maximale percentage voor aandelenbeloningen van 160 procent naar 200 procent van het salaris en schrapt bonussen voor minimale prestaties.
KPN komt met een speciale verhoging voor de aandelenbeloningen. Dat moet de bestuurders een impuls geven om de „verstrekkende ambities” voor de komende jaren toch te halen.
Shell heeft de percentages voor de aandelenbeloningen vorig jaar verhoogd naar maximaal vier maal het vaste salaris. Afgelopen jaar kregen drie topmanagers die in de race waren voor de opvolging van Van der Veer speciale aandelenpakketten ter waarde van een jaarsalaris (rond de 1 miljoen euro), om niet weg te gaan.
De commissarissen, onder wie Wim Kok, blijken soepel om te gaan met hun eigen normen. In 2007 en 2008 dreigden de topmanagers van Shell een aandelenbeloning te missen omdat de prestaties net niet voldoende waren. Twee keer beslisten de commissarissen anders. Dat levert bijvoorbeeld Van der Veer aandelen op die bijna 3 miljoen euro waard zijn.
Het lijkt opeens een kleine trend. Meer verdienen dan je baas. Wie wil dat niet? Neem Steve Rusckowski, bij Philips verantwoordelijk voor de medische divisie. Hij kreeg over 2008 221.174 euro bonus, meer dan president Gerard Kleisterlee (220.000 euro).
Bij KPN ontving Stan Miller een extra beloning van ruim 3,1 miljoen euro. Hij leidt de internationale mobiele activiteiten van KPN. Zijn speciale beloning is hoger dan de bonus à 2,5 miljoen euro in 2007 voor bestuursvoorzitter Ad Scheepbouwer bij zijn contractverlenging.
Nummer drie is Erik Engstrom, de Zweedse chef van uitgever Elsevier. Zijn bonuspercentage (105,1) overtreft dat van zijn baas Crispin Davis (91).
Nummer vier wordt de nieuwe financiële directeur van Unilever, Jim Lawrence. Unilever kreeg vorig jaar toestemming van zijn aandeelhouders om diens prestatiebeloning in aandelen op te schroeven tot het dubbele (340 procent van het salaris) van wat de nieuwe topman Paul Polman kan krijgen. Vanwaar het verschil? Polman is afkomstig van het Europese Nestlé, Lawrence van het Amerikaanse General Mills. En Amerikanen betalen beter.
bron: www.nrc.nl
GraaiZaken . NL 